Nagroda
Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy
W
2012 roku, po siedmiu latach przerwy, ponownie zostanie wręczona Nagroda
Krytyki Artystycznej im. Jerzego Stajudy. Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
będzie współorganizatorem wydarzenia.
Zamierzeniem instytucji jest utrzymanie niezależnego charakteru Nagrody,
a jednocześnie powrót do idei corocznego jej przyznawania. W skład jury
wchodzą: Waldemar Baraniewski, Grzegorz Kowalski,
Aleksandra Semenowicz, Maryla Sitkowska, Paweł Sosnowski oraz Hanna Wróblewska.
2 kwietnia w Zachęcie odbyło się posiedzenie jury Nagrody. W tajnym
głosowaniu wyłoniono dwoje laureatów – Dorotę Jarecką i Karola Sienkiewicza. Po
raz drugi w historii Nagrody zdecydowano się przyznać również wyróżnienie specjalne
za całokształt osiągnięć, którym w tegorocznej edycji została uhonorowana Anda
Rottenberg. Jury zwróciło uwagę na wieloletnią już działalność Doroty Jareckiej
w zakresie popularyzacji sztuk wizualnych w ramach codziennie wychodzącej
gazety oraz zorganizowany przez nią cykl spotkań z międzynarodowymi krytykami
sztuki. Karol Sienkiewicz został wyróżniony jako krytyk młodego pokolenia,
czynny nie tylko na łamach prasy tradycyjnej, ale i w przestrzeni internetowej.
Pierwsza edycja Nagrody Stajudy miała
miejsce w 1992 roku. Jej laureatem został wówczas prof. Piotr Piotrowski,
uhonorowany za książkę Dekada. W roku
2000 nagrodę honorową otrzymał prof. Mieczysław Porębski, wybitny historyk i
teoretyk sztuki.
Pozostali laureaci:
1993 Jaromir
Jedliński
1994 Maryla
Sitkowska
1995 Jan
Michalski, Ryszard Ziarkiewicz
1996 Józef
Chrobak
1997 Ewa Mikina
1998 Józef
Chrobak, Marek Świca
1999 Hanna
Wróblewska
2000 Piotr
Szubert
2001 Izabela
Kowalczyk
2002 Gerard
Blum-Kwiatkowski
2003 Aneta
Szyłak
2004 Marek
Meschnik
2005 Jola Gola,
Piotr Juszkiewicz
Gala wręczenia
Nagrody Stajudy odbędzie się 7 maja 2012 o godz. 19 w Zachęcie. Fundatorami Nagrody są rodzina artysty oraz Zachęta
Narodowa Galeria Sztuki.
Międzynarodowa konferencja naukowa
Polityka wymazywania. Pamięć, etos,
reprezentacja oraz tyrania idei i widzialności
Instytut Historii
Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, ul. Szewska 36 Wrocław
17-18 października
2012
Niegdyś
politycy kazali usuwać postacie z fotografii, wymazując przy okazji fakty i
usuwając niepożądane wersje historii wraz z tymi, którzy utracili przychylność
władzy. Aktów wymazywania dokonywano jednak nie tylko w wyniku czystek pod
rządami dyktatorskimi. Dokonywano przecież nie tylko fałszowania historii –
która jak wiadomo pisana jest przez zwycięzców – ale także manipulowania
pamięcią, usuwania konkretnych zdarzeń i osób, a nawet zmiany naszych
osobistych wspomnień o wydarzeniach, które przeżyliśmy. Znacznie ciekawszy jest
może jednak proceder unicestwiania faktów przy pomocy rzekomo naukowych metod
czy ideowych przesłanek, bez uciekania się do fałszerstwa, zbrodni czy przemocy. To przecież nie żaden oręż, a zwykłe stereotypy,
ujednolicone, poniżające postrzeganie kobiet
skutecznie wyeliminowało dzieła kobiet-artystek z prestiżowych muzeów.
Punktem
wyjścia dla rewizji polityki wymazywania mogłaby być analiza słynnego dzieła
Roberta Rauschenberga „Wymazany de Kooning” z
1953 roku, w którym wyraźnie uwidacznia się dwoista rola artysty, będącego
jednocześnie ojcobójcą i admiratorem sztuki starszego pokolenia. Wymienić
jednak można cały szereg równie słynnych przykładów wymazywania. Mary Kelly w swojej pracy Post-Partum
Document, rezygnując z
tradycyjnego wizerunku matki jako czerpiącego z wyobrażenia Madonny, ukazuje,
że posługując się odmiennym, świeckim i często bardzo radosnym językiem, można
opowiadać o doświadczeniu macierzyństwa, otwierając tym samym przestrzeń dla
akceptacji nowych wizerunków kobiety-matki. John Baldessari podejmując wyzwanie
tworzenia sztuki nieartystycznej (artless art), stawiał pytania
dotyczące sensu podążania drogą
wyznaczoną przez niegdysiejsze autorytety. W niepokojącej pracy Chris’a
Ofili The Upper Room unieważniona zostaje antropocentryczna
koncepcja świata. Z kolei podwieszone w muzealnej przestrzeni prace Maurizio
Cattelana, podczas jego ostatniej retrospektywnej wystawy w nowojorskim Muzeum
Guggenheima, tworząc przypadkową czy wręcz chaotyczną konfigurację, usuwały
idee spójności i konsekwencji artystycznego oeuvre.
Chcielibyśmy prześledzić
rozmaite wątki związane z polityką wymazywania, sprawdzić, czy była tylko
bezwzględną walką o władzę, uznającą za wrogie wszelkie przejawy oporu, czy
może strategią dążącą do rozszerzenia naszej percepcji lub negocjującą to, co
widzialne i rzeczywiste? Czy może raczej nie godzącą się na terror
widzialnego wytrwałą próbą poszerzania pola wyobraźni, a także aktywizacją
pamięci oraz intuicji? Czy nie mylił się Georges Didi-Huberman
dostrzegając w tyranii Widzialnego i tyranii Idei dwóch stron tej samej monety?
Być może dwuznaczny, o przejściowym statusie „Wymazany de Kooning”, stworzony w
trakcie długiego i żmudnego procesu, powinien być pojmowany jedynie jako
relikt, a nie jako dzieło czy wręcz skończony produkt? Gdyż istotny był wszak
sam performance usuwania, wymazywania i czyszczenia, stający się medytacją nad kulturowym dziedzictwem oraz
przestrzenią pozostawioną dla kolejnych pokoleń artystów. Czy więc strategia
usuwania może być uznana za polityczne wzmacnianie niepodważalnych prawd i
bezlitosnych czystek, czy też uznać ją można raczej za szansę na nowe
doświadczenie rzeczywistości, bez pośrednictwa stereotypów i utartych
przekonań?
W ramach konferencji odbędą się cztery sekcje tematyczne,
skoncentrowane wokół problemu pamięci, reprezentacji, tyranii i etosu:
1.
Pamięć – damnatio
memoriae, zapomnienie jako
skazanie na śmierć; techniki mnemotechniczne. Sztuka jako przestrzeń
wskrzeszania i/lub ulga.
2.
Reprezentacja – wybór i rewizja reprezentacji jako
stanowienie sprawiedliwości; gdy akt wymazywania oznacza represjonowanie i
tyranię.
3.
Tyrania widzialności i tyrania idei. Czy jest możliwe uniknięcie
pułapki esencjalnej natury widzenia i prawdy absolutnej?
4.
Etos zbiedniania i usuwania. Radykalne sposoby
zubożania: eliminowanie udziału gestu ręki artysty w procesie twórczym,
wymazywanie jaźni artysty, sygnaturowego
stylu, oryginalności, odpowiedzialności, aury, satysfakcji…
Propozycję referatów (około 300
znaków) prosimy nadsyłać drogą mailową, na adres: wrotslove2012@gmail.com do 30 czerwca 2012 r.
Organizatorki:
dr hab. Anna Markowska, prof. Uniwersytetu
Wrocławskiego (anna.markowska@gmail.com)
mgr Małgorzata Micuła (m.micula@googlemail.com)